Ik zou nog eens nadenken over de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten, beter bekend als de sleepwet. Had ik beloofd. Aanleiding was het laatste GroenLinks-congres, waar het onderwerp ook even aan de orde kwam. Kathalijne Buitenweg spoorde iedereen aan bij het referendum op 21 maart tegen te stemmen. Het is een slecht idee, zo hield zij de congresgangers voor, dat grote aantallen onschuldige mensen kunnen worden afgetapt om één verdachte te vinden. Er moet een beter wetsvoorstel komen dan het voorstel dat nu voorligt.
Maar, ben ik gaan vinden, als we daarop gaan zitten wachten, zijn we vele jaren en vele discussies verder voordat er een wet ligt. En je zult zien dat die van compromissen, randvoorwaarden en toetsingscommissies aan elkaar hangt, en in de tussentijd gebeurt er niks. Zeg maar: een slapwet. En ondertussen stellen computers, servers, internet en sociale media kwaadwillende organisaties in staat de samenleving te bespionneren en vervolgens te ontregelen, als ze daar geen been in zien. Dat is allang geen dreiging meer, maar realiteit. Ik vraag me wel eens af of iedereen daar wel genoeg van doordrongen is. Die dreiging moet tegengegaan worden, en onze inlichtingendiensten moeten daar de tools en de bevoegdheden voor krijgen. Ik ga dus vóór stemmen.
Maar de privacy van de burgers moet toch beschermd worden, zeggen de tegenstanders. Privacy? Welke privacy? Waar dan? Op straat hangen overal camera’s. Wat gebeurt er met die beelden? Wie bekijkt ze? Onze gegevens zijn in talloze databanken opgeslagen, en het is allang niet meer na te gaan waar precies, hoe vaak en hoe lang. Een tijd geleden ging ik een apotheek binnen waar ik nooit kom, met de bedoeling om een medicijn aan te schaffen. De apotheekjuffrouw vroeg mijn naam en geboortedatum, klopte dat in op het toetsenbord, en kon vervolgens mijn hele medicijngebruik zien. En misschien nog wel meer, want ik weet niet wat er over mij wordt opgeslagen. Ik zie daar wel de voordelen van in, maar ik ervaar het ook als de zoveelste aantasting van mijn privacy.
Ik heb vroeger veiligheidsfuncties vervuld. De BVD stelde mij allerlei vragen, en ging bij bekenden van mij informeren of ik wel een gewone, normale Nederlander was. Dat is jaren geleden, maar ik heb mij wel eens afgevraagd of die gegevens over mij nog ergens liggen opgeslagen. Ik denk het wel, maar ik weet het niet. Ik heb nog nooit bericht gehad, dat over mij opgeslagen gegevens zijn vernietigd. Blijkbaar moet ik daar zelf naar informeren, geen idee of ik dan antwoord krijg.
Volgens mij is er geen privacy meer. Wen er maar aan. En het wordt steeds erger, let maar op.
Nou las ik van de week, dat opiniepeilers hebben uitgezocht, dat ouderen in meerderheid vóór de sleepwet zijn, en jongeren in meerheid tegen. Ouderen kiezen vaker voor veiligheid, jongeren vaker voor bescherming van de privacy. Het is een generatieding, schijnt het. Jongeren willen veilig kunnen chatten, filmpjes maken en alles op facebook zetten, terwijl diezelfde sociale media vaak een bedreiging vormen voor je privacy. Als je privacy echt belangrijk vindt, zul je vooral zelf alert moeten blijven. Geen naaktfilmpjes van jezelf over het internet versturen, om maar eens iets te noemen.
Ja maar kunnen we de overheid wel vertrouwen, hoor ik ook wel tegenwerpen. Wat gebeurt er als de huidige minister wordt opgevolgd door eentje, die het niet zo nauw neemt en misbruik van bevoegdheden gaat maken? Welnu, blind vertrouwen vind ik eigenlijk nooit een goed idee. De overheid is mensenwerk, weet ik uit ervaring. Kritisch nagaan of overheidsmaatregelen wel in de haak zijn en of je je het optreden van ambtenaren en bestuurders wilt laten aanleunen, is altijd aan te bevelen. Maar wat ik veel erger vind dan blind vertrouwen is blind wantrouwen in de overheid, alsof alles van de overheid niet deugt en dus tegengewerkt moet worden. Ik denk de bezwaren tegen de sleepwet wel te snappen, maar ik heb toch wel zoveel vertrouwen in onze overheid dat ik vóór durf te stemmen.