Jazeker, ik heb bij het samenvatten van “Groter denken, kleiner doen” vaak aan Habermas moeten denken. Zijn herrschaftsfreier Dialog mündiger Menschen lijkt naadloos overeen te komen met de oproep die Tjeenk Willink een paar keer in zijn boekje doet. Er is wel een verschil. Bij Habermas heb ik altijd het gevoel gehad dat hij de meest zuivere, of de meest gewenste vorm van democratie bedrijven beschreef. Tjeenk Willink heeft het meer over de huidige deplorabele staat van de democratische rechtsstaat, hoe het zover heeft kunnen komen, en wat we er zelf aan kunnen doen. Het boekje van Tjeenk Willink trof mij vooral omdat hij, in niet mis te verstane bewoordingen, zo kritisch over onze samenleving schrijft. En hij lijkt wel een roepende in de woestijn. Je hoort er bijna niemand over. Hugo Borst, die wel, maar verder niemand.
Volgens Harry Hoefnagels was de herrschaftsfreier Dialog mündiger Menschen een illusie. Een dialoog is nooit herrschaftsfrei, dat kun je wel willen, maar daarmee heb je hem nog niet, vond hij. Niettemin mag ik hopen dat mensen (professionals, politici) gehoor geven aan de oproep van Tjeenk Willink.
Ik kan me overigens niet voorstellen, dat de zuilen terugkomen. Waarom zouden ze?
Ik doe niet aan misantropie. Het is voor mij weliswaar niet moeilijk mensen te benoemen die mij niet aanstaan. Je hebt zelf twee “mooie” voorbeelden genoemd: geslepen winkeldieven en medisch geschoolde ijdeltuiten. Zo kun je altijd wel voorbeelden blijven noemen van types of gedragingen die niet deugen. Maar misantropie, als algemene houding of persoonlijke instelling, werpt een constante schaduw over je leven. Niks voor mij.
Wat niet wegneemt, dat ik me af en toe verdiep in het slechte in de mens. Ik lees nu het boek “Fascisme” van Madeleine Albright. De eerste hoofdstukken gaan over de historie, Mussolini en Hitler, maar de aanleiding voor het schrijven van haar boek is, dat het fascisme weer terug van weggeweest is. Zij ziet Donald Trump als een belangrijke oorzaak daarvan. Zij wijdt hoofdstukken aan o.a. Stalin, Hugo Chavez, Erdogan, Putin, Orban en Kim Jong-un. Ik ben inmiddels bij hoofdstuk 15 aanbeland, dat gaat over Trump. Ben benieuwd. Ik kom er vast nog op terug.
Leuke actie van jou, dat dagboek van Marie van Kessel bedoel ik. Ik ken het natuurlijk niet, maar ik kan me voorstellen dat een gewone burger in buitengewone omstandigheden ervaringen beleeft, die achteraf de moeite van het lezen waard zijn. Ik heb in mijn leven een paar keer nagedacht over het bijhouden van een dagboek, maar het is er nooit van gekomen. Een echte aandrang heb ik nooit gehad, het leek me weinig nut te hebben. Nu weet ik precies waarom ik het had moeten doen, voor mezelf nl., om nog eens na te kunnen lezen wat allemaal heb gedaan en wat me is overkomen, maar nu is het te laat. Ik kan er alsnog aan beginnen, maar ik heb ook al niet de lange adem om wekelijks een blog te schrijven, dus waar heb ik het over.
Maar was je nou al eens in de Japanse Tuin in Den Haag geweest? Hij is maar een paar weken per jaar geopend, en na een halfuurtje wandelen heb je hem helemaal gezien, maar als je toch in de buurt bent, moet je toch eens gaan kijken.
En had ik nou al verteld dat ik de Mattheus Passion live in Amsterdam heb bijgewoond? Op verzoek van mijn zwager heb ik hem vergezeld, hij wilde al jaren een keer gaan. Hij zou in zijn eentje niet gegaan zijn, en ik ook niet. Ik zag er vooraf wel wat tegenop, want die grap duurt drie uur en houd ik dat wel vol? Bovendien heb ik thuis twee uitstekende uitvoeringen en een B&O-surround-installatie dus ik hoef er de deur niet voor uit. Maar ik had twee redenen om mee te gaan (waarbij ik even buiten beschouwing laat dat mijn zwager prettig gezelschap is om mee op te trekken): je moet inderdaad de MP een keer live beleefd hebben en ik was nog nooit in het Concertgebouw geweest (ik heb liever niet dat je dat laatste aan anderen doorvertelt . . . ). Hoewel de uitvoering mij tegenviel (het orkest had een kleine bezetting met een overdreven beweeglijke dirigent, de tekst was niet te verstaan), heb ik met volle teugen genoten. Van Bach dan. Het publiek zat in een tekstboekje te bladeren, maar ik had daar geen behoefte aan. Ik ken het verhaal wel zo’n beetje, en ik vind het ook onbeleefd om in een boekje te ritselen als Bach spreekt. Dan behoor je muisstil te zijn. Aus Liebe zal ik maar zeggen.
