Sterreves druk heb ik het. Ik leid twee campagnes, ik run het ledenblad, en nu ben ik ook tijdelijk voorlopig invallend interim voorzitter van de GL afdeling. De echte voorzitter heeft twee maanden vakantie genomen! Ze was net twee dagen weg, toen het kabinet viel. Nu mag ik de voorbereidingen treffen voor een verkiezingscampagne. En ik had op een rustige zomer gehoopt. Nee dus.

In april en mei heb ik samen met een PvdA-collega aan een campagneplan voor de gemeenteraadsverkiezingen gewerkt. Nou ja, samen, hij zei: ik doe wel een voorstel. Ik bood aan te helpen, maar hij zei: hoeft niet, lukt me wel. Weken later kwam hij met een groots en meeslepend plan, een langdradig en gedetailleerd document met 14 voetnoten, en praktisch onuitvoerbaar. Dat was voor mij aanleiding hem uit te nodigen voor een gesprek. Intussen had ik het plan aan mijn voorzitter laten zien, en die zei: dit is gruwelijk ambitieus en veel te duur. Dat sterkte mij in mijn oordeel, en zo ging ik het het gesprek in. Achteraf bezien was het een stevig functioneringsgesprek, van twee kanten. Maar het heeft wel geholpen. Zijn conclusie: dan doe ik nu even niets, ik zie wel waar jij mee komt. En zo kwam het, dat ik op Eerste Pinksterdag, van negen tot half vijf (ik had de geest!) een wezenlijk ander plan in elkaar heb geschroefd, dat hij vervolgens volledig accepteerde; hij vond het zelfs een mooi plan geworden! Het moet natuurlijk nog worden goedgekeurd door beide partijen, maar dat kan niet meer fout gaan.

En zo kwamen wij in Holten. Wij vertrokken maandag met de trein in de wetenschap, dat er om de andere dag een treinstaking werd georganiseerd en dienstregelingen steeds werden aangepast. We hielden er rekening mee, dat we Holten niet eens zouden halen. Maar we kwamen bedrogen uit: de hele reis verliep nauwkeurig volgens het boekje. In Holten zaten we midden in de natuur. De laatste jaren maken C. en ik in onze zomervakanties alleen maar boswandelingen, maar ik kan je zeggen: dat verveelt nooit.

En intussen lig jij nog steeds in de kreukels. Je bent niet te benijden, met zo’n lange herstelperiode. Wij hopen dat er spoedig een stijgende lijn inzet en je weer gewoon lekker kunt wandelen.

Terug uit Holten meteen door naar het congres. Daarover heb ik in het ledenblad een artikel geschreven. Dat geef ik hieronder integraal weer.

De motie, de commotie en de emotie

Ik had er een beetje naar toegeleefd, naar 21 juni. Op die dag was er ’s morgens een GroenLinks-congres, en ’s middags een gezamenlijk congres van PvdA en GroenLinks. Vooral van dat tweede congres had ik hoge verwachtingen. Er was recent besloten tot een fusie van beide partijen, er was net een lijsttrekker gekozen, dus ik verwachtte een hoerastemming bij de congresgangers.

Op weg naar het congrescentrum trof ik bij de tramhalte een vrouw die daar ook naartoe ging. Wij raakten in gesprek en zij bleek op weg te zijn naar het PvdA-congres, dat diezelfde ochtend gelijktijdig met het GroenLinks-congres werd gehouden. Ik vroeg of zij aansluitend ook het gezamenlijke congres zou gaan bijwonen, maar dat was niet haar bedoeling. Desgevraagd zei ze dat ze tegen de fusie was. Ze wees mij op het RoodVooruit-speldje dat op haar jasje zat. Samenwerken prima, maar de PvdA opheffen, dat ging haar te ver. Zij zag de fusie als een verlies, niet als winst.

Het GroenLinks-congres begon met een plotseling ingelast optreden van Frans Timmermans. En dat had alles te maken met de motie die de Tweede Kamer-fractie twee dagen eerder had ingediend. De motie riep op tot een volledig wapenembargo tegen Israël. Timmermans hield een gloedvol betoog waarin hij de motie verdedigde. En ik moet zeggen: op mij maakte dat indruk. Ik had mij in eerste instantie afgevraagd of de motie ons bij de verkiezingen niet voor de voeten zou lopen. “Israël” is nu eenmaal een gevoelig onderwerp. Tijdens het gezamenlijke congres in de middag werd ruim aandacht besteed aan het onderwerp. Enkele prominente PvdA-leden, waaronder een aantal RoodVooruit-aanhangers, hadden een motie ingediend waarin werd gevraagd afstand te nemen van de door de fractie ingediende motie. Zij betoogden, dat het wapenembargo ook betrekking had op de onderdelen die Nederland aan Israël levert voor het Israëlische raketschild Iron Dome, dat burgers beschermt tegen inkomende raketten. Je mag burgers niet die bescherming ontnemen, aldus de PvdA-prominenten. Daartegen betoogden een lange rij insprekers op het congres, dat zij de motie van de fractie ondersteunden. Zij benadrukten de wandaden van het Israëlische regime en konden zich goed vinden in het embargo. Bij de stemming bleek dat ruim 80% van de aanwezige leden het wapenembargo ondersteunt. Dat was een duidelijke steunbetuiging voor de kamerfractie. De moeilijkheid is, zo had Timmermans het verwoord, dat beide standpunten worden geschraagd door valide argumenten. Het is zeer verdedigbaar om te pleiten voor de noodzaak om de burgers van Israël te beschermen tegen aanvallen vanuit de lucht. Maar het is eveneens verdedigbaar om geen wapens te willen leveren aan een regime dat langdurig en grondig genocide pleegt. Dat laatste hebben de leden zwaarder laten wegen. Ik ook.

Na het optreden van Timmermans was het GroenLinks-congres verder een tamelijk normaal congres waarin werd gestemd over bestuursleden, leden van de raad van toezicht, aanpassing van het huishoudelijk reglement, en de verantwoordingen van de kamerfracties en de europese fractie. Katinka Eikelenboom werd herkozen als partijvoorzitter.

Het gezamenlijke congres begon met een door Kati Piri geleide paneldiscussie, met Jacinda Ardern, voormalig premier van Nieuw Zeeland, Elly Schlein, oppositieleider in het Italiaanse parlement, en een politica uit Servië, waarvan ik de naam niet heb onthouden. Jacinda Ardern, in de hele wereld beroemd om haar empathische leiderschap, was al in Nederland om haar boek “De Nieuwe Macht” te promoten.

Daarna een korte toespraak van Jesse. Hij waarschuwde dat het een stevige verkiezingscampagne zou worden. “Alles wat we zeggen zal worden afgekraakt en geframed”. Zijn advies: hou je rug recht.

Vervolgens begon het congres aan de behandeling van maar liefst 25 moties. Dat nam, mede door de kamermotie over het wapenembargo, erg veel tijd in beslag. Het congres zou 17.00 uur afgelopen zijn, maar op dat tijdstip werd motie nr. 13 behandeld. Mensen begonnen geleidelijk de congreszaal te verlaten, en dat heb ik toen ook maar gedaan. Dat kwam ook door het grote aantal insprekers dat aan het woord werd gelaten. Veel leden hadden behoefte om naar aanleiding van de moties hun zegje te doen en in veel gevallen zeiden ze, in hun eigen woorden, allemaal hetzelfde. Ik ben trots op het democratische gehalte van mijn partij, maar twee lange congressen op één dag is wel veel van het goede.

Tot zover mijn congresartikel. Nu ik toch bezig ben met kopiéren en plakken, kan ik je net zo goed mijn anti-Dilan-artikel laten lezen.

Hoe radicaal is de VVD?

Eind oktober zijn er verkiezingen voor de Tweede Kamer en daarna moet er uiteraard een kabinet worden geformeerd. De PVV mag waarschijnlijk niet meer meedoen, BBB zakt weg, en NSC heeft bijna geen kiezers meer. Een linkse meerderheid mag van mij, maar ik reken er niet op. Een coalitie tussen links en rechts dan maar? GroenLinks-PvdA en VVD samen in een kabinet? Zou dat lukken? Voor mij reden om eens na te gaan wat de VVD eigenlijk wil.
In april publiceerde de VVD een plan voor een sterke en weerbare economie, getiteld “Radicaal kiezen voor groei”. Het document begint met een schets van de economische ontwikkelingen in de wereld. China is een totalitaire macht en een wereldeconomie geworden. Rusland laat een zorgelijke expansiedrift zien. De VS legt forse handelstarieven op en stelt niet altijd het belang van democratie voorop. Europa moet dus een eigen koers gaan varen en zijn economische weerbaarheid versterken. We zijn te afhankelijk van die grote drie. Europa is een speelbal van politieke keuzes die in andere landen worden gemaakt.

Het is daarom absolute noodzaak dat we kiezen voor een groeiende economie en voor het maken van eigen Europese producten in cruciale sectoren. Die groei, dat verdienvermogen, schept de ruimte om direct te investeren in onze defensie en onze defensie-industrie, maar zorgt er ook voor dat we op andere prioriteiten meer kunnen investeren zonder de belastingen te verhogen. Mensen houden bovendien door groei meer geld over in de portemonnee. Economische groei is de motor achter de vrijheid van het individu: het biedt meer keuzemogelijkheden, zelfbeschikking en sociale mobiliteit. Daarnaast stimuleert het innovatie en financiert het onze welvaart en verzorgingsstaat. We moeten er daarom fundamenteel voor kiezen om ondernemen in Nederland aantrekkelijk te maken, om werken te laten lonen en om daarmee bedrijven in Nederland te houden. En ook: Economische groei maakt ons simpelweg sterker en weerbaarder. Het klinkt te mooi om waar te zijn. Is het echt zo simpel?

Een groot deel van de politiek lijkt het belang van groei sowieso compleet uit het oog te zijn verloren. Economische groei wordt als iets vies of iets slechts gezien. ‘Degrowth’ is het begrip dat men probeert mainstream te maken. Een romantisch, maar naïef idee dat de klok terug wil draaien naar een samenleving van schaarste, met weinig tot geen perspectief op vooruitgang.

Dit citaat is een mooi voorbeeld van wat we tegenwoordig framing noemen. Degrowth is een weinig gebruikt begrip, en zal ook niet gauw mainstream worden. En hier staat ook, dat linkse types de tijd willen terugdraaien en geen vooruitgang willen. Wat ik zie is dat de VVD een oud verhaal weer wil oppoetsen. De VVD wil vasthouden aan een groeimodel dat inmiddels zoveel nadelen heeft laten zien, dat het dringend aan revisie toe is. Een halve eeuw geleden verscheen het beroemde MIT-rapport “Grenzen aan de groei”. In de decennia daarna is voor dit thema steeds meer aandacht gekomen, en wordt er gezocht naar andere economische benaderingen. Vindt de VVD dat er grenzen zijn aan de groei? Heeft de VVD oog voor de uitputting van de grondstoffen die een direct gevolg is van ongebreidelde groei? En heeft de radicale groei wellicht ook iets te maken met de groeiende ongelijkheid in de wereld? Ik denk van wel, maar bij de VVD hoef je daar niet mee aan te komen.

Het moet echt klaar zijn met de blinde fixatie van een meerderheid van de Nederlandse politiek op herverdeling. Het gesprek moet gaan over groei. Het moet klaar zijn met alleen maar meer belasting willen heffen, meer regels verzinnen en meer rapportageverplichtingen eisen. Ondernemers die bereid zijn risico te lopen en banen te creëren worden zo tegengewerkt, klein gehouden en weggezet als profiteurs.

Wat ik lees in dit VVD-plan is niet alleen, dat economische groei een must is, maar ook dat alleen het bedrijfsleven daar voor kan zorgen. En het bedrijfsleven, dat zijn de ondernemers. Als die nou maar ruim baan krijgen, minder belasting, minder regels, minder verantwoording afleggen, dan profiteert iedereen in Nederland daarvan. Naar mijn idee een zeer eenzijdig verhaal, een beperkte visie, met een ondertoon van boosheid en frustratie.

De Volkspartij voor Vrijheid en Democratie noemt zich een volkspartij, maar is in feite een belangengroep, een ondernemersvereniging. Weliswaar bevat dit VVD-plan niet alles wat de VVD vindt, het is ook niet hun partijprogramma. Maar het staat wel erg ver af van waar GroenLinks-PvdA voor staat. Kunnen wij daar vruchtbaar mee samenwerken om problemen in Nederland aan te pakken? Ik moet het nog zien.

Tot zo ver. En nu zitten we dus in Nunspeet. 35C*. Maar het is nooit te warm om te bloggen.

Heel veel sterkte nog en we hopen je spoedig weer te kunnen ontmoeten.

Op 1 maart jl. heb ik mijn koperen jubileum gevierd: 12,5 jaar met pensioen! En ik zeg nog van de week tegen C, ik zeg: ik heb het mijn hele pensioentijd niet zo druk gehad als nu. Ik máák me ook druk, daar komt het door. En ik zou ook niet anders willen. In ons dorp gaan, zoals je weet, GL en PvdA samen de verkiezingen in. Die verkiezingen zijn pas over een jaar, maar we maken ons er nu al druk over. We moeten ook veel regelen: een programma schrijven, een kandidatenlijst samenstellen en een campagne bedenken. Ik zit in het campagneteam en omdat we snel aan geld moeten zien te komen, heb ik de afgelopen dagen een lijst campagne-activiteiten bedacht waarvan ik de kosten heb begroot op €10.000. Ik bedoel, als je de verrechtsing wil tegengaan moet je het groots aanpakken. Mijn PvdA-collega (we hebben een campagneteam met collega’s van beiderlei kunne zoals je begrijpt) vindt dat ik overvraag, dat bedrag krijgen we nooit toegewezen volgens hem, maar ik heb me juist ingehouden. Voor minder kunnen we het echt niet doen, en dat zal ik Timmermans ook duidelijk maken.

Ik zag in één van mijn apps (ik krijg er alsmaar meer, daar moet ik ook eens iets aan doen) dat de coalitiepartijen met elkaar ruim 30% gezakt zijn in de peilingen, vergeleken met de Tweede Kamerverkiezingen van november 2023. Het is dan wel gepeild door Maurice de Hond, maar toch leuk om te zien. NSC heeft helemaal geen achterban meer, die wil grotendeels weer terug naar het CDA, omdat Henri Bontebal het zo leuk doet.

Ik las laatst dat als een kabinet valt, dat het dan niet wettelijk verplicht is om verkiezingen uit te schrijven. Dat is de laatste decennia wel de gewoonte geworden, maar er staat nergens dat het moet. Ik hoop ook dat het kan. Zou mooi zijn.

Dat brengt mij dan weer op Bernie Sanders. Hij heeft eerder deze maand een pakkend betoog gehouden over de politieke situatie in de VS en de oligarchie die daar nu heerst. Zijn betoog duurt 25 minuten en ik durf het rustig historisch te noemen.

Hij zou wat mij betreft erelid van GroenLinksPvdA mogen worden. Of hoe onze nieuwe partij ook gaat heten. Heb jij al een pakkende partijnaam in gedachten? Ik ook niet. Een van mijn GL-collega’s is bang dat de term groen uit de naam van de partij verdwijnt. Ik hoop er juist op. Onze partij wordt al te vaak geassocieerd met bloemetjes en bijtjes en te weinig met ongelijkheid en opkomen voor wie het minder hebben.

De laatste tijd gaat er veel kapot bij ons. Van de lamellen had ik je al verteld. In november begaf de CV-ketel het, na 19 jaar tamelijk trouwe dienst, en die is dus vervangen door een nieuwe gasketel. Een warmtepomp durven we niet aan, die schijnen nogal wat kabaal te maken. Dat was allemaal kort nadat de printer niet meer wilde meewerken. Hij printte nog wel, maar alleen de meeste letters. Sommige letters printte hij maar gedeeltelijk, en ik kreeg het euvel niet verholpen. Nu moet gezegd, dat hij al erg oud was, zo oud, dat ik vergeten ben hoe oud. Ik kon niet anders dan een nieuwe laten aanrukken. De nieuwe printer heeft WIFI. Kun je je dat voorstellen? Je hoeft de printer dus niet meer met een kabel aan je computer te hangen, het werkt allemaal draadloos. Ik heb nu ook een app op mijn telefoon, zodat ik op afstand de printer kan laten werken. Maar dan moet de printer wel aanstaan. Je moet dus eerst naar de printer lopen om hem aan te zetten, daarna kun je hem op afstand met je telefoon bedienen. Ik snap niet hoe dat kan, maar ik snap ook niet wat daar nuttig aan is. Ik ben te oud voor die nieuwlichterij . . .

Eerder deze week heeft ook onze wasmachine het begeven. De dag daarna stond er al een reparateur op de stoep. Vooraf dacht ik dat, als ik hem vertel dat het apparaat zestien jaar oud is, hij wel het wijze hoofd zal schudden en mij wijsmaken dat er niets maar dan ook niets meer aan te doen is. Dat viel reuze mee. Hij opperde voorzichtig dat ik na 16 jaar wel eens aan een nieuwe mocht denken, maar hij was ook graag bereid het euvel te verhelpen. Dat heeft hij ook gedaan: de afvoer was verstopt en de schokdempers waren versleten. Ik wist niet dat een wasmachine schokdempers had. Nu doet hij het weer, hopelijk weer voor een jaar of zestien.

En ook onze woonkamerklok is uit de tijd gestapt. Zomaar ineens. Daar moest dus een nieuwe voor worden aangeschaft, weinig keus. Dat zeg ik niet helemaal goed trouwens. In de klokkenwinkel in Leiden was er juist een enorme keus. Zelden zo veel klokken bij elkaar gezien, en toch maar heel weinig exemplaren die je in je woonkamer zou willen hangen. Uiteindelijk hebben we een exemplaar gekozen dat zo simpel was, dat ik het zelf had kunnen bedenken. Een groot ontwerper zou er nooit op gekomen zijn.

… maar zover mogelijk langs elkaar heen leven soms toch beter.

Omdat de naam van de Amerikaanse president hier nog steeds niet genoemd mag worden en wij ook niks meer willen zien of lezen dat, hoe zijdelings ook, verband met hem houdt, hieronder het overige nieuws.

Een week geleden in de Hema, op weg naar de uitgang aan de zijkant, kom ik een jonge vader met twee kleine kinderen tegen. Ik groet hem. Het oudste kind echter, een jongetje van een jaar of 4, 5 verspert mij opeens de weg als hij oversteekt naar het paaseitjesparadijs in de uitstalkast naast mij. Hij leunt half tegen mij aan, terwijl hij hoopvol naar de eitjes reikt, dus ik zeg hoi en aai hem werktuiglijk even over zijn bolletje. Geagiteerd komt nu de vader erbij, trekt zijn zoontje naar zich toe en zegt ‘Sorry hoor!’ ‘Geeft niks’ antwoord ik en loop dan langs ze heen naar de uitgang. Na vijf stappen hoor ik hem roepen:
‘Ik wil niet dat u mijn kind aanraakt!’
Ik draai mij verbaasd om en vraag:
‘Hoezo?’
‘Ja! U moet mijn kind niet aanraken!’
‘Omdat ik hem even over zijn hoofdje streek?’
‘Ja, u raakte mijn kind aan!’
Ongelovig begin ik te lachen, waarop hij nog harder roept:
‘U raakte mijn kind aan. Het is bijna asociaal!’

Dus dat ‘Sorry hoor’ was niet zozeer een verontschuldiging aan, maar meer het begin van een tirade tegen mij. Sorry hoor! Maar kom niet aan mijn kind!

Vraag: wie was er hier nou precies asociaal?
Antwoord: ik.

Gericht googlen leert mij dat het al sinds een jaar of 15 een item is: verontwaardiging over vreemden die jouw kind aanraken. Weliswaar gaat het dan vooral om baby’s – waar ik me nog wel iets bij voor kan stellen, die raak ik ook niet zomaar aan – maar deze vader zet me, onderweg terug naar huis, toch al vóór het googlen aan het denken. Had hij mogelijk gelijk? Wat deed ik dan precies fout? Met één hand een keer licht over zijn zoontjes haar strijken? Ik woog de voors en tegens af, je moet je te allen tijde verplaatsen in de ander, bereid om zijn gedrag welwillend en dat van jou kritisch te evalueren. Zodoende had ik er ineens, in de zijstraat ter hoogte van de Wereldwinkel, met zijn mediterende Boeddhafiguurtjes in de etalage, op een soort Zen-achtige maar ook diep doorvoelde manier, vrede mee dat wij de aarde voor deze vader en zijn generatie zo goed als onherstelbaar hebben verkloot.

Vervolgens ging er gisteren, vlakbij wijlen de Blokker die nu Wibra wordt, een meisje van een jaar of 6 met step en al onderuit, waardoor ze in volle lengte op de keien belandde. Zere knie, handje kapot, even helemaal dood en toen heel erg huilen natuurlijk, het hoofdje deed het nog goed. Vroeger zou ik er meteen op af zijn gehold. Nu kijk ik wel uit. Afblijven!

Dat brengt mij op iets anders: Klaas Dijkhof. Hoorde ik die nou in De Slimste Mens van 23 december jl. ‘menig muziek’ zeggen of ligt zoiets aan mijn tinnitus? Ik vrees het ergste: Klaas. Sinds het archaïsche ‘menig’ vanuit een diepe winterslaap tot modieus koeterwaals herrees, sinds een jaar of zes schat ik, ongeveer sinds ook iedereen in elk gesprek wel een rollercoaster laat vallen, is er sprake van zeer ambetant misbruik van het woord. ‘Menig muziek’.

Ik had mijn filosofische vriend verteld dat mijn tinnitus – drie zware bromtonen links en schril gefluit van monsterachtige krekels rechts – nu zo oorverdovend is, dat het uitblijven van klachten van omwonenden eigenlijk  niet te bevatten valt. Onze buurt bestaat overwegend uit scherp horenden, afgezien van de man met het gebiedsverbod voor een hele wijk, die luistert nergens naar. Maar de rest moet toch gek worden van mijn tinnitus? Misschien, opperde mijn filosoof, werkt jouw oorsuizen – nou, dit is geen suizen meer, wierp ik tegen, maar dat hoorde hij niet – voor anderen als een stofzuiger voor Vestdijk: een laag brommend geluid, dat overig storende geluiden overstemt, en zo juist rust geeft. ‘Eigenlijk heb je recht op een lintje van de gemeente vanwege je inzet voor de plaatselijke nachtrust.’

Always look on the bright side dus, maar zodoende stond ik wel weer echt op het punt om te gaan beginnen met twijfelen over of ik nog wel verder wou leven en ook zo ja hoelang, toen zich plotseling een mogelijke oplossing aandiende in de vorm van Annemarie. Annemarie is een van onze scherpst horende buren, die af en toe even langskomt om erg veel te praten en wel aan één stuk door. Zelf schenk ik zolang koffie in, sloten koffie. Een prettige formule, omdat ik verder niks hoef, alleen maar luisteren naar haar ongebroken woordenstroom over haar kinderen, de buren, hun kinderen, alle andere kleinkinderen en spinazierecepten. Na verloop van tijd, zo halverwege het derde kopje koffie, gaat Annemaries woordenstroom op in mijn tinnitus. Tenminste dat dacht ik steeds. Maar eigenlijk, besefte ik vorige week, werkt het misschien andersom en zuigt Annemaries woordenstroom juist mijn tinnitus op. Dus nou heb ik bedacht om zo’n stroom vast te leggen op twee van die kleine minstickjes en die dan als suis-, brom- en fluitonderdrukking in mijn oren te stoppen. Links Anne en rechts Marie. Wat denk jij? Dat ik teveel over mijn tinnitus praat?

Wat mij dan wel weer erg gelukkig maakt, is zo’n PS onder een lange mail van een erfgoedbestuurslid. Die mail ging eigenlijk over iets anders, maar het bestuurslid had zich ook op ons aller verzoek geworpen op de door iedereen die ertoe doet in ons erfgoed reikhalzend verbeide ontsluiting van Het Archief van wijlen een belangrijk erfgoeddeskundige, een kopstuk, Henri P., emeritus hoogleraar, gerenommeerd om zijn eruditie, vindingrijkheid en ongeëvenaarde werklust. Wij hadden ons buitengewoon verheugd op dit archief. Dat naschrift luidde: ‘p.s. ik heb ook gebruik gemaakt van Henri’s archief, m.b.t. onze oprichting, de statuten enz. Ik kan wel zeggen dat dit helemaal geen archief is.’
Soms, als ik weer op het punt sta om te gaan beginnen met twijfelen aan de zin van het leven, vind ik in dit soort gortdroge informatie plots zo’n flonkerend juweeltje. Ik kan wel zeggen dat ik dan zeker een etmaal lang helemaal niet meer op welk punt ook sta.

Dit lijken allemaal losse berichten, maar dat zijn het niet natuurlijk. Er zitten bruggetjes tussen – zoals bij talkshowpresentaroren, die vaak meer werk maken van hun bruggetje naar het volgende onderwerp dan van het onderwerp zelf – want ze komen allemaal uit één en hetzelfde hoofd en wel het mijne, maar ook die bruggetjes zijn zoals je weet dichtgeslibd.

Zo kwam ik vanmiddag in ditzelfde brugloze verband een berichtje tegen uit De Gelderlander van enige tijd geleden. We lagen hier wat achter met het wegwerken van de ongelezen krantenstapel, maar nu we verder van het wereldnieuws niks meer lezen of zien, komt daar langzaam wat meer schot in:

’11 februari 1895
Een treurig ongeval had Woensdag te Wijchen plaats. Een algemeen geacht en bekend man, A. van Dreumel (buurtschap Hoogbroek) van zijne werkzaamheden huiswaarts keerende, verrichtte nog eene boodschap op den molen bij het klooster Alverna. Den molen verlatende werd hij zoodanig door een der wieken getroffen, dat hij onmiddellijk een lijk was.’

Waar lees je zulke zinnen nog?
In onze achterstallige krantenstapel.

Ondanks alle pogingen het grotere nieuws dus te vermijden hoorde ik een Joodse woordvoerder in het NPO-4-radionieuwsoverzicht op16 januari om 8.35 opgelucht zijn over het voorgenomen bestand in Gaza en zijn hoop uitspreken dat we nu ook in Nederland weer spoedig terug zouden keren naar ‘het normale antisemitisme’. Van 1895 of daaromtrent bedoelde hij, denk ik.

Loop ik van de week van de Plus, met zonderlinge steken in mijn ene voet, terug naar huis langs de vier lage rijtjeshuizen met vooral oudere bewoners, zie ik bij het tweede huisje de voordeur voor driekwart en een deur verderop in de gang voor een derde openstaan. Ik was er eigenlijk al voorbij, maar dacht ‘wat vreemd eigenlijk met deze kou, niemand te zien ook, zou er iets aan de hand zijn, moet ik EHBO doen, 112 bellen, waarom doet die voet zo raar en kan ik deze dag nog een beetje fatsoenlijk door in het besef niks ondernomen te hebben waar dat wel kon?’ Dus loop ik terug, het paadje naar de deur op, tuur door het grote raam de woonkamer in en ontmoet daar de blik van de bewoonster, die meteen opstaat en naar de voordeur toe hobbelt. Ook een kwestie van steken vermoedelijk, dat hobbelen. Of gewoon jicht. Slijmbeursontsteking. Ischias. Stijfheid in de gewrichten door kou van buiten. Ze groet me vriendelijk.
‘Ja, ik kwam even kijken of alles wel goed is, jullie voordeur staat zo wagenwijd open!’
Lacht ze me begripvol toe en zegt:
‘Oh, dat komt mijn man zit op de wc en dan doettie vaak alle deuren open.’

Toen zijn kinderen eenmaal konden lopen en hun vader, een ex-collega van mij, bij wijlen snakte naar een ogenblik voor zichzelf, vroegen de kleintjes hem waarom hij toch af en toe de deur van de wc op slot deed.
‘Nou, dat doe ik soms wel als ik even rust wil hebben.’
Dus de eerstvolgende keer dat hij naar de wc gaat, drib­belt het stel met hem mee naar binnen, draait de deur op slot en zegt in koor:
‘Zo pap, nou heb je tenminste even rust.’     

Een buurvrouw vertelde mij dat haar dementerende man intussen in de crisisopvang zit op Dekkerswald, een tehuis hier in de buurt, en dat hij daar, in afwachting van een functie elders, op zijn kamer in de pedaalemmer had geplast. Ik vond dit helemaal nog niet zo zorgwekkend. Dat je het deksel van een pedaalemmer met je voet opwipt en dan in de emmer plast, vind ik eigenlijk best een handige manoeuvre. Voor mannen dan, hè? Als vrouwen het zo proberen, zijn ze hartstikke dement. Maar nu dat andere, met al die schuifelende passanten. Ze vertelde me namelijk ook dat hetzelfde tehuis enige tijd terug voor de bewoners een mooie ‘natuurwand’ had gemaakt in de wandelgang, met veel groen erop geschilderd, struikjes, bloemen en ook een rij hoge bomen, maar toen gingen de mannen daar tegenaan staan plassen, dus werd die wand vrij snel weer verwijderd. Zo worden de mooiste initiatieven, vaak toch ook met name door mannen, in de kiem gesmoord.

Tenslotte, zoals dat hoort, een uitsmijter. Ik had op 2 februari 2024, ruim een jaar geleden dus, een youtube-filmpje op Fbook geplaatst, met als bijschrift van mijn kant ‘God bless Tena Lady’. Ik weet niet meer precies hoe het filmpje ging, maar je zag twee vrouwen voor een huis, waarvan er één zich, omdat ze de sleutel vergeten was, m.b.v. de ander als opstapje door het klepraam boven het raam van de voorkamer naar binnen probeerde te wurmen en zodoende op een gegeven moment omgekeerd aan de andere kant van het raam kwam te hangen, voeten nog buiten, handen bijna op de vensterbank binnen, terwijl haar jurk van boven naar haar middel toe mee was afgestroopt, dus haar trotse boezem bengelde voor iedereen zichtbaar bloot achter dat raam en die vrouw kon geen kant meer op, die hing daar maar, en die andere vrouw buiten kreeg, hoezeer de rest van het filmpje misschien ook geënsceneerd was, ontieglijk de slappe lach, net als, goed hoorbaar, degene die het allemaal op zijn telefoontje filmde en ikzelf. Alleen maar heel aanstekelijk dus, dit alles, ik kon er in ieder geval weer een hele tijd op vooruit qua twijfels over het bestaan. Maar die video is nu, terwijl het toch zo duideijk om een vrouw óf een man ging en niet iets genderachtig bedenkelijks ertussenin, dit jaar op 5 februari officieel door Fbook van mijn profiel verwijderd wegens aanstootgevende inhoud. Twee berichten kreeg ik erover. Dat we niet denken dat Fbook onder deze president onze goede zeden niet extra modereert. Alleen oprechte haat, alt right, anti-woke, fake news en oproepen tot geweld tegen minderheden mogen nog.

Wat ik zeg: liever zover mogelijk er langs heen leven dan verbinding. Zit jij al op Signal? Ik wel. Bevalt prima.

Volgens mij heb jij weer wat zicht nodig op de vrolijke kanten van het leven, Linie. Ik heb dus besloten jouw brein middels deze blog te impregneren met wat relativerende inzichten. Ik heb daar nu ook eindelijk weer eens de tijd voor. De afgelopen maanden waren zo ongeveer de drukste van mijn hele pensioenperiode. Mijn beide hobbies, GroenLinks en Studiefonds Filipijnse Kinderen, hebben veel tijd in beslag genomen, maar de resultaten zijn goed, dat helpt natuurlijk. De ergste drukte is nu voorbij, ik heb nog maar één rotklusje te doen en dan komt mijn dagelijkse leven, net als dat van de rest van Nederland, langzaam tot stilstand en glijden we met zijn allen de feestdagen in. Voor het zover is wil ik je nog even van repliek dienen.

Je hebt overigens wel gelijk: het zijn geen vrolijke tijden. We worden geregeerd door het falderappes van de PVV. Haar van Asiel ziet er inderdaad uit als een kampcommandant, in ieder geval niet als een minister. Je vraagt je af waar we in terecht zijn gekomen. Ik sluit mij ook steeds meer af van het politieke nieuws. Ik wil het niet meer horen en er ook niet bijhoren. Ik ben de schaamte nog niet voorbij. “Morally deplorable” vind ik wel een rake typering van de PVV-BBB-VVD-aanhang. Ook elders in de wereld gaat het niet goed. Israel is bezig met het uitroeien van de Palestijnen en de hele Gaza-strook met de grond gelijk te maken. En de president-elect, wiens naam ik hier niet zal noemen, heeft een ministersploeg samengesteld waar de honden geen brood van lusten. Volgens Mark Rutte moeten we ons voorbereiden op oorlog. Lekkere kerstboodschap.

Je weet dat wij niks hebben met Kerstmis. Volgens mij heb ik dat eerder al eens uitgelegd. Het ongeloof van C. en mij kent geen grenzen. Wij vieren de geboorte van Jezus niet. En wij zijn de enige niet.

Wij hebben geen plannen voor de kerst, behalve dan dat ik een pizza ga maken. Jaren geleden heeft C. mij geleerd hoe dat moet. Ik maak hem helemaal zelf, inclusief de bodem. Ik heb er bij C. altijd groot succes mee. Ik maak hem niet rond, want dan past hij niet in de oven. Ik probeer hem rechthoekig te maken, maar ook dat lukt eigenlijk nooit. Mijn pizza’s lijken nog het meest op afbeeldingen uit de atlas: soms op Texel, of Sardinië, of Taiwan, nooit op Colorado.

Mensen kijken vaak op tegen hoogwaardigheidsbekleders. Dat is nergens voor nodig. Het zijn ook maar gewoon mensen.

We krijgen met steeds meer kunstmatige intelligentie te maken. Ik maak mij meer zorgen om de voortschrijdende kunstmatige domheid (AS: artificial stupidity). Mensen zijn van zichzelf niet dom, maar worden zo gemaakt en zo gehouden. Door types die daar garen bij spinnen. Ik zag op het nieuws een demonstrerende student, die op zijn protestbord had geschreven: als ze bezuinigen op onderwijs, ben ik straks net zo dom als het kabinet. Dat bedoel ik dus.

Soms kom je iemand tegen die de zaken een beetje in perspectief kan zetten, zodat je weer met beide benen op de grond komt te staan.

Het is je misschien opgevallen dat ik steeds meer op de sociale media zit. Dat komt mede omdat ik nu zitting heb in de werkgroep Communicatie van onze GroenLinks-afdeling en daar zweren ze bij Facebook en Instagram. Want daar kun je filmpjes op zetten om je boodschap te verkondigen en de verrechtsing te bestrijden. Volgend jaar wordt een druk jaar voor onze partij, althans in ons dorp, want we gaan samen met de PvdA één kandidatenlijst maken en na de raadsverkiezingen van maart 2026 zitten we met één fractie in de raad. En om die fractie zo groot mogelijk te maken gaan we zo vaak mogelijk de boer op, met inwoners praten, zichtbaar zijn in het dorp, daar maken we dan filmpjes van en die zetten we dan op alle sociale media die we kunnen vinden. Behalve Twitter (voorheen X). De heer Musk, die zitting gaat krijgen in het kabinet van de president-elect, wiens naam ik nogmaals niet zal noemen, heeft van Twitter (voorheen X) een open riool gemaakt, waar wij, mijn soortgenoten en ik, niet aangetroffen willen worden. Daarom zitten wij bij Bluesky, waar ook ik op te vinden ben. Als je mij daar volgt, probeer ik je zoveel als mogelijk is op te beuren met uitspraken met mensen die het waard zijn om te volgen. Dus @flemmens.bsky.social, daar gebeurt het.

Ik ken jou als een groot, om niet te zeggen bevlogen muziekliefhebber. Dat waardeer ik zeer aan je, zelf ben ik het ook. Je hebt muziek wel eens de hoogste kunstvorm genoemd. Of dat zo is, is volgens mij niet vast te stellen, maar daar gaat het natuurlijk ook niet om. Ik vond een muziekfilm die jou absoluut niet onberoerd zal laten. Als je het ziet, geloof je je oren niet.

O ja, laat ik niet vergeten je de hartelijke groeten over te brengen van C. Zij wenst jou het allerbeste en ook nog eens prettige feestdagen. Ik sluit mij daar van harte bij aan. Laat ik afsluiten met de levensles die wij beiden zo goed mogelijk proberen te praktiseren.

Jullie lamellen waren inderdaad nogal lam Fons, maar is heel ons volk dat niet momenteel? Om het te redden als rechtsstatelijk, humaan en beschaafd is de beste manier misschien toch om er gewoon niet meer naar te luisteren. De PVV-BBB-VVD-aanhang: noem ze niet simpelweg deplorable, maar noem ze morally deplorable, dan is er niets denigrerends meer aan, dan zegt het precies waarop het staat. En benoemen is toch wat dit kabinet graag wil?

Ik zou zelf trouwens van de opvanglocaties waar Faber zo’n welkomsttekst – ‘HIER WORDT GEWERKT AAN UW TERUGKEER’ – wil plaatsen meteen, als we toch bezig zijn, ook echte werkkampen maken. Bord erboven: ‘ARBEIT MACHT FREI’. Zou haar persoonlijke stijlkeuze inzake mantelpakken, schoenen en haardracht ook bewust op dit soort associaties met Hitler-Duitsland zijn geënt?

Nog steeds niet volledig hersteld van de al net zo ziekmakende verkiezingen in de VS – hier in huis mag de naam van de president elect niet eens genoemd worden, ook niet door visite, die krijgt dit meteen bij binnenkomst, al ruim vóór de appeltaart dus, van mijn vriendin te horen (‘één ding: niet die naam!’) – besloot ik toch mijn heup maar eens te laten checken, voordat in het nieuwe jaar onnodig weer mijn hele eigen risico eraan ging. Dus werd er een röntgenfoto gemaakt en wel door dezelfde fotograaf als vorige keer, een vriendelijke man van een jaar of 55. Hij leidde mij linea recta naar de behandeltafel en zei ‘Ga hier maar liggen’. Nog een beetje in de war met de procedure rond de corticosteroïdespuiten vroeg ik voor de zekerheid:
‘Hoef ik niks uit?’
‘Nee, boven de 65 liever niet meer.’
Vervolgens kregen we het over de Nederlandse taal. Ik weet werkelijk niet meer waarom, maar daar kregen we het over. Ik vertelde, terwijl hij mij met zachte dwang op mijn andere zij draaide, omdat ik weer de verkeerde kant had gekozen – ik kies echt vaak de verkeerde kant, dat is iets met de genen, DNA en zo, erfelijk belast – dat ik net een paar dagen terug tijdens het NPO-journaal de presentator – Mark Visser meen ik – had horen zeggen dat Breyten Breytenbach was overleden, de man die zijn hele leven ‘strijdde’ tegen de Apartheid. Dit gebeurde om 00.10 op 25.11.2024, ik zal het nooit vergeten, want het was de zevende keer dit jaar dat ik een mooi sterk werkwoord zo zwakzinning hoorde vervoegen. ‘Gelukkig’ besloot ik, ‘zei gisteren een buurman “ik beneed haar niet”, wat dan weer wat druk van de ketel haalt, maar onze taal kachelt zo wel onhoudbaar op de afgrond af.’

‘Klopt’ zei de fotograaf, ‘Je hoort tegenwoordig trouwens ook bijna geen spreekwoord of gezegde meer goed gebruiken.’ Dus ik weer:
‘En alle wederkerige werkwoorden verdwijnen, alsof zich realiseren niet iets heel anders is dan realiseren. Of verzamelen.’
‘Verzamelen is beslist wel iets anders dan realiseren.’
‘Nee, maar zonder gein: de mensen verzamelen voor de kerk. Wát verzamelen die daar dan? Hè?’
‘Ik denk beukenootjes, bij een kerk staat vaak een beuk. Maar ze beseffen zich niet wat ze doen. Dat haalt ook wel weer wat druk van de ketel, hè? Zich beseffen?’
Waarop er vanuit haar hokje in een hoek van de kamer, waar ze aan het oog onttrokken vermoedelijk had zitten gamen, chatten of god weet misschien wel podcasten, vol jeugdige overmoed een assistente achterstevoren op haar stoel op wieltjes kwam aangeracet. In haar laatste zwiep draaide ze zich naar ons toe om zich te mengen in de wantoestand:
‘Dat is wáár. Ik ben zelf toch wel redelijk bewust met taal bezig, maar mijn kinderen weten nergens meer van! Gisteren nog vroeg ik ‘Hoge bomen vangen veel…. ?’ maar geen van drieën, 12, 10 en 9, had enig idee. En zo gaat het de hele tijd, ze weten niks meer!’
‘Hagel’ opperde de fotograaf, frunnikend aan iets onder de bank waarop ik lag.
‘Vogels’ zei ik.
‘Ooievaars?’ informeerde hij en tevens wanneer ik dacht weer eens op te stappen. Kennelijk was die foto intussen gemaakt. Ik begreep er niets van, want volgens mij lag ik echt verkeerd om, dat Röntgending hing boven mij, maar toen legde de assistente mij uit dat die foto vanonder het bed werd gemaakt. Natuurlijk geloofde ik dit niet, alles is nep, fake en phony baloney vandaag de dag, je wordt gedist waar je bij ligt, maar ik hield de eer aan mijzelf en nam afscheid met mijn gebruikelijke ik-heb-alles-heus-wel-door-blik.

‘Oh ja’ schoot de fotograaf nog te binnen, ik was al bij de deur, ‘Ik hou een kleine privé-enquête deze dagen…’
‘Dezerrr dagen!’
‘Sorry, dezerrr dagen. Maar hoe identificeer je jezelf?’
Wat een heerlijke vraag, zo op de valreep nog!
‘Als een vat vol tegenstrijdigheden, een rommelige verzameling ervaringen, gedachten, trauma’s en herinneringen, zonder kern of essentie, mijn zogenaamd authentieke zelf tot in de kleinste vezels gedetermineerd, maar wel uniek. Wat leuk dat je er naar vraagt!’
‘Ja, hè, hè, ik bedoel man, vrouw, hen, hun of het? Lhbtiq-gewijs.’
‘Doe dan maar het.’
‘Zonder gein?”
‘Zonder gein.’
Hij noteerde mummelend ‘vrouw 74: het’ op zijn foontje, verklaarde dat hij bezig was aan een soort proefschrift over wokisme, maar daarop zeer waarschijnlijk nooit zou promoveren en zei:
‘Vergeet je tas niet!’

Dus moest ik weer helemaal terug naar mijn tas naast de ligbank en zodoende viel mij ineens zomaar, terwijl niemand erom vroeg, de naam Otto von Bismarck in, waar ik al twee etmalen niet meer op had kunnen komen. Ik weiger tegenwoordig standvastig zoiets dan gauw even te googlen, want ergens zit zo’n naam heus nog wel in mijn hoofd. Als ons iets – een vergeten boodschap, tas of pincode, Otto von Bismarck – vervolgens soms toch weer invalt, zouden we dan misschien enigszins aan het rementeren zijn? Of hoe benoem je deze kentering? En zou het nog bestaan: een nieuwe afslag vinden op de autosnelweg, net vóór het bordje ‘dichtgeslibd’? Of dat het hele bordje is vervangen door een hoopgevender tekst? ‘HIER WORDT GEWERKT AAN UW TERUGKEER!’

Bij de ruïne van St. Walrick achter Wijchen kwamen we onlangs langs de koortsboom hieronder. Hij hing behoorlijk vol met kledingstukken, sokken, dassen, zakdoeken, een onderbroek, handdoek, kussensloop. Ik had er graag ook iets tegen al die stress in jouw vorige blog bij gehangen, een briefje, een verzoekschrift, maar geschreven bedes worden niet verhoord. Wel waren er veel verse aanwinsten, allemaal van of voor zieke mensen, voor wie blijkbaar nog steeds volop via deze heilige takken genezing wordt afgesmeekt.

Ach, kon ons hele volk die boom maar in…

Hoge bomen vangen minder lapjes…