Hoofd en hart

Ja, de Guernica is en blijft fascinerend en ook zo terecht uitsluitend in grijstinten. Oorlog is afgrijslijk, met als summum de holocaust, maar hele volksstammen zijn eraan verslingerd, al moet je hun aantal volgens onze nationale trots op zijn roze wolk Rutger  Bregman ook weer niet overdrijven. De meeste mensen deugen.

Als je bij de meeste mensen hoort, ben je normaal. Normaal is het gemiddelde van alle afwijkingen, maar hoeveel gemengde gevoelens zo’n geaardheid ook op mag leveren, de meeste mensen zijn toch blij dat ze erbij horen.

In je op een na laatste blog schreef je ‘Ooit, jaren geleden, zei ik tegen een collega: “Ik ben natuurlijk niet verantwoordelijk voor wat er in mij opkomt ( … ) wat ik bedoelde was, dat ik uiteraard verantwoordelijk ben voor wat ik zeg en wat ik doe, en hoe ik de dingen zeg en doe, maar niet voor wat daar precies aan vooraf gaat in mijn hersens. Deels is dat een autonoom proces, dat zich buiten mij om voltrekt ( … ). En het lijkt wel of het steeds autonomer wordt. Zo voel ik dat tenminste.’

Een autonoom proces, dat zich buiten jou om voltrekt? Dat geloof ik eigenlijk niet. Het gebeurt allemaal in jouw brein. Maar je doelt denkelijk op datgene wat zich onbewust in je brein voltrekt. Daar wordt het echter niet veel beter van, want ook het wel bewuste proces ligt vast. Echt, geloof mij nou maar. De wil is (volgens mij dan, hè) (en by the way alle belangrijke filosofen met mij) volledig gedetermineerd. En wel door causale wetmatigheid en/of toeval. Je bent natuurlijk wel verantwoordelijk voor de rechter, die jou kan straffen en opsluiten, maar in een beschaafd land gebeurt dat alleen om de samenleving tegen jou te beschermen en niet omdat je zo verantwoordelijk voor je eigen vrije wil zou zijn. Daarom geven we je goed te eten en mag je op gezette tijden buiten met een bal gooien. Tv krijg je ook van ons en zelfs mag je googlen, als je dat leuker vindt dan een goed boek uit de gevangenisbibliotheek lezen. De gedachte dat we, hoe gering ook, een vrije wil hebben berust op een betreurenswaardig misverstand. De meeste mensen, de normalen zeg maar, houden die illusie voor een vanzelfsprekende waarheid. De anderen, de abnormalen, krijgen daar hartritmestoornissen van.

Die van mij begonnen een jaar of vijftien geleden als een redelijk courant hikje rond elke dertigste hartslag, maar vormen vandaag de dag een janboel van wanordelijkheden. In een tempo bovendien waaruit geen mens nog wijs kan worden. Je ziet in het programma Maestro wel eens zo’n would be dirigent stoïcijns een driekwarts maat slaan, terwijl het muziekstuk meer een duidelijke mars is. Zo doet ook mijn hart. Geeft verder niet, daar leer je mee leven. Tenzij je eraan sterft. Mijn opa is er aan gestorven. Dat was in de jaren vijftig, toen de medici iedereen nog gewoon dood lieten gaan. Maar mijn moeder en broer ondergingen veel later, wegens Venetiaans lekkende kleppen, een open-hartoperatie, die zij overleefden, zij het wel met ritmestoornis en al. Daartegen kregen zij in de loop der tijd verschillende malen een zogenaamde ‘cardioversie’-behandeling, waarbij het hart via een elektrische schok zo’n oplawaai krijgt dat het van de weeromstuit in een reguliere tweekwarts schiet. Mijn moeder kwam de eerste keer van zo’n behandeling bij met de woorden: ‘Het lijkt wel of ik in de hemel ben, ach wat is dit fijn!’ Kun je nagaan hoe beroerd zij zich de jaren ervóór voelde. En overigens de dag erna ook alweer, want zo’n cardioversie houdt vaak maar kort stand, zeker als je in je zelfbedachte hemel weer meteen een eind denkt te kunnen gaan fietsen.

Waar wil dit verhaal heen? Naar Ajax natuurlijk, waar anders? Bij mij leidt alles altijd naar Ajax. In dit geval naar Chelsea-Ajax, dinsdag 5 november jl. Ik vraag me af hoeveel kijkers die onmogelijke wedstrijd met de dood hebben bekocht. Bovenmodaal veel, denk ik. In plaats daarvan ervoer ik zelf een natuurlijke cardioversie. Mijn hart begaf het bij de belachelijke tweede rode kaart, voor Veltman, en ik dacht ‘nou, mooier dood kan eigenlijk niet’, waarna het alsnog met een donderklap verkoos door te slaan en wel in een ongekend beheerst timbre. Dit is wat voetbal vermag, Fons. Het kan je links- of rechtsom in de hemel brengen. Vier hele dagen vol hernieuwde energie volgden, waarin ik moeiteloos zelfs het cryptogram van de Volkskrant oploste!

Tussen de bedrijven door besloten we een paar dagen naar Münster te gaan, om te checken of die vrede nou echt getekend was. Dit bleek inderdaad het geval. Op de terugreis – mijn conditie was intussen volledig in vergane glorie hersteld – gingen we even langs bij vrienden in Doetinchem, die hun hele riolering tot aan de straat open hadden liggen, maar bij de onverwachte confrontatie met ons toch verheugd probeerden te kijken. Zelfs zeiden zij: ‘jullie mogen best plassen hoor, maar in vredesnaam niet doortrekken’. Dus ik zit op die wc en denk, als in een mantra, ‘niet doortrekken, niet doortrekken, in vredesnaam niet doortrekken’, een keer of zeven denk ik dat en vervolgens trek ik mijn broek op met links en de wc door met rechts, want multitasken heb ik altijd wel goed gekund. Alleen task ik tegenwoordig vaak de verkeerde dingen multi. Affijn, ik was mijn handen, kijk tevreden in de spiegel en denk ‘okay, wat verder nog? Oh ja: niet doortrekken, in vredesnaam!‘. Tot zover dit verrassend transparante inkijkje in ook mijn almaar autonomer verouderend brein.

‘Wat zei jij daar nou net op de wc?’ vroeg onze vriendin.
‘Ja, na het doortrekken,’ zei haar man, ‘ik verstond gatverpielekes?’
Ze horen nog vrij goed, hij beter dan zij.

Nu ter afronding dit in de Volkskrant van gisteren, een Gummbah, die ik hier wel met een gerust hart durf te plaatsen, om reden dat toch niemand onze blog leest:

Op zoiets  – ieder zijn eigen roze wolk – zweef ik dan de dag verder door, terwijl A. niet snapt waarom. Ik heb het haar voor de zekerheid nog eens voorgelegd.
‘Jij bent toch iemand die hier niks aan vindt, hè?
‘Ja.’
‘Je begrijpt gewoon niet wat er leuk aan is.’
‘Absoluut niet.’
En dat geldt dus grosso modo voor alle Gummbahs.
Toch leven wij redelijk liefdevol samen.
Misschien ben ik wel heilig.

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.