Dat is waar, daar zeg je wat. Vroeger was het percentage ontwikkelingshulp een onderdeel van politiek debat, en een graadmeter van hoeveel we overhadden voor samenlevingen die het (veel) slechter hadden dan wij. Tegenwoordig is het onderwerp naar de achtergrond verdwenen, we hebben nu buitenlandse handel, want wij in Nederland zijn goed in handel, schijnt het. Ik heb nooit het idee gehad dat dat goed was voor de Derde Wereld. Het meewerken aan de afbouw van ontwikkelingshulp is wellicht één van de zaken die de PvdA de das om hebben gedaan.
Natuurlijk kijk je naar de wereld door de bril van de cultuur waarin je bent opgegroeid. Ik denk dat diepgelovige moslims of joden de ongelovigen als jij en ik kijken beschouwen als types die de weg kwijt zijn, niet weten waar ze mee bezig zijn, waar je er maar beter zo weinig mogelijk van kunt hebben. De laatste tijd zie ik wat meer TV-programma’s over arabische landen, China, en Korea. Ik steek daar twee dingen van op (die ik trouwens al veel eerder doorhad). Chinezen of Iraniërs hebben een andere belevingswereld, zij vinden andere zaken belangrijk dan wij, maar ook lijken ze veel meer op ons dan je zou denken. Het zijn ook gewoon burgers, boeren en buitenlui die een prettig leven wilen leiden en hun kinderen in vrede willen opvoeden. Dat stelt mij helemaal gerust. Op den duur komt het goed, maar we moeten nog veel leren over hoe dat moet.
Facebook heeft jou niet in de richting van de PvdA gemanipuleerd. Jij was al aanhanger van die partij ver voordat Facebook was uitgevonden. Het zijn ook niet de democraten, christenen of liberalen die voorop lopen in het naar hun hand zetten van verkiezinguitslagen. Dat soort gedrag komt iedere keer uit dezelfde richting: de Trump- en Poetin-types, de alt-right-types, de schreeuwers en de nepnieuws-lezers. Het zijn ook altijd dezelfden. Dát zijn de types die we moeten blijven tegenspreken en tegenwerken.
Ik lees ook dat algoritmen een steeds grotere rol in ons leven gaan spelen. Maar dat algoritmen de mensheid gaan vervangen? En hoe eerder hoe beter? Want die hebben geen gevoel? Weet je zeker dat je zeker weet wat je zegt? En: de mensheid berokkent zichzelf zo onvoorstelbaar veel leed, dat al het mooie en goede er niet tegenop weegt. Alleen als je wegkijkt kun je nog geluk ervaren? Mij ben je nu even kwijt.